تصمیم نهایی سازمان جهانی بهداشت درباره «آسپارتام»
به گزارش روابط عمومی شرکت زمزم ایران، سازمان بهداشت جهانی بروزرسانی جدید خود در رابطه با شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام را در سایت خود منتشر کرد. متن زیر ترجمه‌ای برگرفته شده از سایت who به همت واحد تحقیق و توسعه زمزم است.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و دارو (FAO) در کمیته تخصصی مشترک افزودنی‌های غذایی (JECFA) ارزیابی‌هایی از تاثیرات مخرب شیرین‌کننده غیرمغذی آسپارتام بر سلامت انسان را منتشر کرده‌اند.
با اعلام "شواهد محدود" برای ایجاد سرطان در انسان، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان آسپارتام را در دسته "احتمالا سرطان‌زا" برای انسان طبقه‌بندی کرده و کمیته تخصصی مشترک افزودنی‌های غذایی میزان مصرف روزانه مجاز ۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن را تأیید کرده است.
اما آسپارتام چیست؟ آسپارتام یک شیرین‌کننده مصنوعی (شیمیایی) است که از دهه ۱۹۸۰ به بعد در محصولات مختلف غذایی و نوشیدنی شامل نوشیدنی‌های رژیمی، آدامس، ژلاتین، بستنی، محصولات لبنی مانند ماست، غلات صبحانه، خمیردندان و داروهایی مانند قطره‌های ضد سرفه و ویتامین‌های جویدنی استفاده گسترده‌ای داشته است.
همانگونه که می‌دانیم سرطان یکی ازعلل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است به طوری که همه ساله، یک نفر از هر شش نفر به علت سرطان جان خود را از دست می‌دهد. با یان حال علم بصورت مداوم و با هدف کاهش تعداد بیماران و کاهش مرگ و میر در حال گسترش است تا عوامل ایجاد‌کننده و تسهیل‌کننده سرطان را ارزیابی کند. به نقل از دکتر فرانچسکو برانکا، مدیر دپارتمان تغذیه و امنیت غذایی سازمان بهداشت جهانی، ارزیابی‌ها روی آسپارتام نشان داده‌اند که اگرچه در دزهای معمول استفاده‌شده ایجاد خطر نمی‌کند، اما اثرات محتمل ایجاد سرطان از آسپارتام نیاز به بررسی بیشتر و مطالعات بهتر دارند.
این دو سازمان بصورت مستقل ولی تکمیل‌کننده بررسی‌هایی را جهت ارزیابی خطر سرطانزایی و سایر خطرات سلامتی مرتبط با مصرف آسپارتام انجام دادند. بررسی سرطانزایی آسپارتام توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان برای اولین بار و در کمیته تخصصی مشترک افزودنی‌های غذایی برای بار سوم انجام شده است.
پس از بررسی منابع علمی موجود، درهر دو ارزیابی محدودیت‌هایی در شواهد موجود در زمینه سرطان و اثرات دیگر روی سلامتی را مشاهده کردند.
آژانس IARC براساس شواهد محدودی که خطر مصرف آسپارتام در ایجاد سرطان انسان‌ها به ویژه ایجاد کارسینومای هپاتوسلولار، که نوعی از سرطان کبد است، داشته را به عنوان دسته‌بندی "ممکن برای سرطان" در انسان‌ها طبقه‌بندی کرده است، چراکه شواهدی مبنی بر ایجاد سرطان در حیوانات آزمایشگاهی و شواهد محدودی در مورد مکانیسم‌های ممکن برای ایجاد سرطان وجود داشته است.
کمیته تخصصیJecfa به این نتیجه رسید که دلایل کافی برای تغییر سطح مصرف مجاز روزانه (ADI) آسپارتام که قبلتر تعیین شده بود یعنی همان مقدارعددی بین 0 تا 40 میلی‌گرم بر اساس هرکیلوگرم وزن بدن، وجود ندارد. بنابراین این کمیته تایید کرد که مصرف آن در این محدوده مجاز روزانه، ایمنی دارد. به عنوان مثال، با مصرف یک نوشیدنی بدون قند که حاوی 200 یا 300 میلی‌گرم آسپارتام است، یک بزرگسال با وزن 70 کیلوگرم باید بیش از 9 تا 14 قوطی از این نوشیدنی را در روز مصرف کند تا از سطح مصرف مجاز روزانه فراتر رود، البته بدون در نظر گرفتن میزان مصرف از منابع دیگر!
مرحله شناسایی خطر درارزیابی آژانس IARC، نخستین گام اصلی است که سرطان‌زا بودن یک ماده را با استفاده از شناسایی خصوصیات و توانایی بالقوه آن درایجاد خطر یا سرطان بفهمیم، اما نشان‌دهنده خطر پیشروی سرطان با میزان خاصی از مصرف نیست. ارزیابی خطر IARC تمام انواع در معرض قرار گرفتن مانند مصرف غذایی یا در معرض قرار گرفتن شغلی را در نظر می‌گیرد. طبقه‌بندی "احتمالا سرطان‌زا" سومین سطح از 4 سطح ایجاد خطر طبقه‌بندی معتبر گروه 2B است و عمدتا مواقعی به کار گرفته می‌شود که شواهد محدود و غیرقابل اثبات سرطان در انسان و قابل اثبات در حیوانات آزمایشگاهی موجود باشد.
دکتر ماری شوبر-بریگان، عضو برنامه مونوگراف‌های IARC، می‌گوید: یافته‌های "شواهد محدود" در خصوص سرطانزایی در انسان‌ها و حیوانات و نیز شواهد محدود مکانیسمی در مورد چگونگی رخداد سرطان، نیازمند تحقیقات بیشتری بوده تا بتوانیم درک خود را درباره خطر سرطانزایی آسپارتام بهبود بخشیم."
ارزیابی‌هایJECFA احتمال وقوع انواع خطرهای خاص، مانند سرطان، تحت شرایط و سطوح معینی ازدر تماس بودن، تعیین می‌کند. لذا از استفاده از طبقه‌بندی‌های IARC در پژوهش های JECFA غیر طبیعی نیست.
به گفته دکتر معز سنا، رئیس واحد استانداردها و مشاوره علمی غذا و تغذیه سازمان بهداشت جهانی، JECFA همچنین شواهد مربوط به خطر سرطان در مطالعات حیوانی و انسانی را مورد بررسی قرار داد و به نتیجه رسید که شواهدی درباره رابطه بین مصرف آسپارتام و سرطان در انسان‌ها قانع کننده نیست. ما به مطالعات بهتر، پیگیری مستمر و استفاده مکرر از پرسش‌نامه‌های تغذیه در گروه‌های موجود نیاز داریم. ما به آزمایش‌های تصادفی کنترل شده، شامل مطالعات مسیرهای مکانیسمی تنظیم انسولین، سندرم متابولیک و دیابت و ارتباط آن با ایجاد سرطان نیاز داریم.
ارزیابی‌های IARC و JECFA در مورد اثر سرطانزایی آسپارتام براساس داده‌های علمی جمع‌آوری‌شده از بخشی از منابع شامل مقالات بازبینی شده، گزارشات دولتی و مطالعات اجرا شده با اهداف تعیین مقررات بوده است. این مطالعات توسط کارشناسان مستقل مورد بررسی قرار گرفته‌اند و هر دو کمیته تدابیری جهت اطمینان از مستقل بودن و قابل اعتماد بودن ارزیابی‌های خود اتخاذ نموده‌اند.
IARC WHO وبه نظارت خود برای جمع‌آوری شواهد جدید و تشویق گروه‌های تحقیقاتی مستقل برای انجام مطالعات بیشتر در مورد احتمال ارتباط بین مصرف آسپارتام و اثرات آن بر سلامتی مصرف کنندگان ادامه خواهند داد.
منبع: https://www.who.int/news/item/14-07-2023-aspartame-hazard-and-risk-assessment-results-released
