تاریخچه پیدایش دوغ آبعلی زمزم

دوغ یکی از نوشیدنی‌های محبوب و سنتی در ایران است که در فرهنگ غذایی ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. در یکی از سفرنامه‌های ناصرالدین‌شاه (یا منسوب به ناصرالدین‌شاه) آمده است که شاه در یکی از سفرهای خود به منطقه جاجرود، پس از صرف کباب بره و خورشت تیهو و قزل‌آلای سرخ‌شده در کره لار، هوس می‌کند غذایی را تجربه کند که چوپان‌ها معمولاً مصرف می‌کردند؛ نان و دوغ. شاه از این تجربه خوشش می‌آید و به همین دلیل تُنگ بلورنقش مخصوصی برای دوغ می‌سازند. به زودی، دوغ به یکی از ملزومات سفره شاهانه تبدیل می‌شود و رجال بادمجان‌چین اطراف او نیز به تأسیس از هوس شاهانه، به نوشیدن دوغ روی می‌آورند. در روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه (به کوشش ایرج افشار) نیز آمده است که روزی شاه دستور می‌دهد تمام زنان حرم دوغ بنوشند و این موضوع به نوعی به رسمیت شناخته می‌شود.

دوغ آبعلی

بدون شک، کمتر ایرانی‌ای وجود دارد که نام دوغ آبعلی را نشنیده باشد! دوغ آبعلی زمزم، برند محبوب محصولات لبنی در بین طرفداران دوغ در ایران است. ایرانیان با دوغ آبعلی خاطرات زیادی دارند و این محصول با رویای خاطره‌انگیز گذشته و طعم ماندگار و دلچسبش، برای بسیاری از ایرانیان یادآور لحظات خوشی است. یکی از نکات جالب در مورد این دوغ این است که همیشه آن را در کنار چلوکباب می‌بینید، نه پیتزا! حتی اگر نیم نگاهی به تبلیغات قدیمی بیندازید، مشاهده خواهید کرد که نوشته شده: «چلوکباب مطبوع است، بشرط اینکه با دوغ آبعلی نوش جان شود.»

دوغ آبعلی زمزم

با بررسی عکس‌ها و تبلیغات قدیمی قبل از انقلاب، متوجه می‌شوید که دوغ آبعلی توسط شرکتی به نام «شرکت آب معدنی ایران» تولید می‌شده است. در جستجوها به دوغ البرز می‌رسیم که همزمان با دوغ آبعلی در ده آبعلی و کمی پایین‌تر از چشمه‌ای که آب گازدار داشت، تولید می‌شد. دوغ آبعلی به بهانه وجود این آب مفید در سال 1317 تولید شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کارخانه دوغ آبعلی به بنیاد مستضعفان و جانبازان وقت واگذار شد. در سال 1367، سیلی در اطراف منطقه آبعلی جاری شد که کارخانه آبعلی را تخریب کرد و در اثر وقوع این سیل، بسیاری از دستگاه‌های این کارخانه دچار آسیب شدند. به گفته آقای سید رفیع، مدیرعامل وقت دوغ آبعلی، بنیاد مستضعفان پس از بازسازی این کارخانه، در سال 1373 کار تولید خود را به‌طور رسمی آغاز کرد.

نام دوغ آبعلی از کجا آمده است؟

آبعلی، شهری در استان تهران است که در بخش رودهن از توابع شهرستان دماوند قرار گرفته است. این شهر دارای یک چشمه است که وجود این چشمه باعث شد تا کارخانه آبعلی در سال 1317 در آنجا ساخته شود و نام دوغ آن نیز آبعلی نامگذاری شود. یکی از کارگرانی که در اوایل دهه 30 در کارخانه دوغ آبعلی حسابداری می‌کرد، درباره تولید این دوغ می‌گوید: «روزانه بین 70 تا 100 جعبه دوغ در چشمه آبعلی تولید می‌شد. جعبه‌ها چوبی و 24 عددی بودند و شیشه‌ها لیمونادی و قهوه‌ای رنگ بودند. کارگر شیشه‌های پر شده را زیر دستگاه تشک‌زن می‌گذاشت و با یک ضربه در شیشه بسته می‌شد. کارگر دیگری 4 تا 4 تا لای انگشتان خود توی جعبه چوبی می‌گذاشت. یکی از اقلام هزینه‌بر مرحله تولید دوغ آبعلی، شکستن شیشه‌ها در حین کار بود، زیرا نه سیستم تولید مکانیزه امروزی وجود داشت و نه کارگران حرفه‌ای و با سابقه بودند. اکثراً کارگران روزانه مراجعه می‌کردند و مشغول به‌کار می‌شدند.»

تشتک بطری شیشه‌ای

تشتک این بطری شیشه‌ای نیز داستان جالبی دارد. قدیم‌ترها روی آن نوشته شده بود: «قبل از مصرف شیشه را تکان دهید!» باز کردن درب بطری نیز مهارتی خاص می‌طلبید تا فرد سوژه خنده اطرافیان نشود. زیرا این دوغ گازدار بود و وقتی درب بطری باز می‌شد، احتمال پاشیدن آن به سر و صورت وجود داشت. تیراژ تولید دوغ که در دهه 30 روزانه بین 2400 تا 3000 بطری بود، امروز فقط در یک کارخانه به حدود 600 تا یک میلیون بطری رسیده است.

طراحی بطری دوغ آبعلی

در مورد طراحی بطری دوغ آبعلی، به‌خاطر آنکه مستندات خاصی از آن ثبت نشده، اطلاعات زیادی در دسترس نیست. با این حال، می‌توان از روی ظاهر آن به نتایجی رسید. اول اینکه بطری دوغ فقط مخصوص دوغ نیست و می‌توان در آن نوشابه یا هر چیز دیگری ریخت و استفاده کرد بدون آنکه خیلی جلب توجه کند. احتمالاً سادگی آن نیز به خاطر تکنولوژی تولید آن زمان بوده است. دوم، لیبلی که روی آن چاپ شده، ترکیب رنگی و فونت نستعلیق آن، ما را به یاد همان دوران قدیم می‌اندازد که می‌تواند علاوه بر طعم دلچسب آن، دلیل اصلی فروش این محصول باشد و حس قدیمی و نوستالژیک بودن را در مصرف‌کنندگان ایجاد کند.

به‌طور کلی، دوغ آبعلی زمزم نه تنها یک نوشیدنی محبوب، بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ غذایی ایرانیان است که با خاطرات شیرین و طعم دلپذیرش در ذهن مردم جاودانه مانده است.

لینک کوتاه