بیداری عواطف بشری
بی‌شک، یکی از برکت‌های اجتماعی روزه، بیداری عواطف انسانی است. انسان به کمک روزه، درمی‌یابد که بر فقیران و گرسنگان چه می‌گذرد. در واقع، روزه دار با تحمل گرسنگی و تشنگی با درد نیازمندان و مستمندان آشنا می‌شود و عواطف و احساسات انسانی، او را به کمک به فقیران تشویق می‌کند.
تقویت همبستگی اجتماعی
یکی دیگر از برکت‌های ماه مبارک رمضان، تقویت همبستگی اجتماعی و ایجاد روحیه جمع‌گرایی میان مسلمانان است. به نظر اسلام، عبادت و تقرب به خدا در نماز و روزه خلاصه نمی‌شود، بلکه انجام دادن مسئولیت‌های اجتماعی، خدمت به بندگان خدا و تلاش برای رفع نیازهای آنان، می‌تواند وسیله‌ای برای تقرب به خدا باشد.
از آموزه‌های دین اسلام، افطاری دادن به مسلمانان است که حتی اگر مقدار ناچیزی باشد، پاداش بی‌شماری نصیب افطاردهنده خواهد شد و این کار به تقویت روحیه جمع‌گرایی و دیگرخواهی می‌انجامد.
تقویت اراده جمعی
از دیگر فایده‌های اجتماعی روزه این است که اراده اجتماع را قوی و همت جامعه را بلند و مردم را بر امیال و خواهش‌های نفسانی‌شان مسلط می‌سازد. در واقع، کسی که بتواند ساعت‌هایی از روز، لذت غذا خوردن را ترک کند و زحمت و رنج تشنگی و گرسنگی را بر خود هموار سازد، می‌تواند به خاطر مصالح بزرگ اجتماعی و حفظ شرف و آبروی خود و جامعه نیز شکیبایی بورزد و دشواری‌ها را برای رسیدن به مقاصد عالی اجتماعی متحمل شود. یگانه عاملی که سبب پیروزی ملت‌ها بر مشکلات است، قوت اراده و عزم آهنین اجتماعی است که در پرتو تحمل سختی‌ها از جمله روزه‌داری به دست می‌آید.
تقویت حُسن معاشرت
از ره آوردهای روزه، به دست آوردن حسن خلق، گذشت و دوری از کینه‌توزی، تندخویی، بدزبانی، ستیزه جویی و غیبت و دشنام در روابط اجتماعی است؛ زیرا از جمله آموزش‌های دین به روزه‌دار، این است که مراقب چشم و زبان و گوش خویش باشد. رمضان، ماهی است برای آموزش و تمرین معاشرت هرچه بهتر و داشتن اجتماعی سالم و انسانی!
به طور کلی، بیان فواید و حکمت‌های اجتماعی روزه نشان می‌دهد که روزه یک کلاس تربیتی عملی برای هر چه بهتر زندگی کردن است. از همین جاست که در صدر اسلام، جامعه اسلامی از نظر سلوک اجتماعی و معاشرت افراد با یکدیگر، از مترقی‌ترین اجتماعات بود. با توجه به اوضاع کنونی، مسلمانان بیش از گذشته به درس آموزی از ماه مبارک رمضان نیاز دارند و باید بکوشند ثمره‌های عالی اجتماعی روزه را هر چه بیشتر در جامعه خود آشکار سازند.
نماز و همنشینی با خدا
نقش نماز در رشد فضایل اخلاقی آن است که انسان را پله پله به سوی پاکی ها و نور و کمال مطلق می‌برد، انسان را به رنگ خدا درمی آورد و او را آیینه تمام نمای صفات و اسماء الهی می نماید.
پله اول: شستشوی وجود انسان از گناه
هویت نماز علاوه بر این که انسان را از ارتکاب رذایل اخلاقی باز می داردسبب زدودن رذایل از وجود انسان میگردد.
از سلمان فارسی نقل است که می گفت: روزی خدمت پیامبر در زیر سایه درختی نشسته بودیم. ایشان شاخه خشکی را گرفتند و تکان دادند تا تمام برگهایش فرو ریخت. سپس پیامبر این سؤال را از من گرد و گفت: سلمان نمی پرسی چرا چنین کردم؟ من عرض کردم بفرمایید چرا؟ فرمود:(هنگامی که مسلمان خوب وضو بگیرد و سپس نمازهای پنجگانه را بجا آورد، گناهان او فرو می ریزد، همان گونه که برگ های این شاخه فرو ریخت.
پله دوم: مانع ارتکاب رذایل
اثر بازدارندگی نماز از معاصی و منکرات و رذایل اخلاقی آن قدر شدید است که در بعضی از روایات اسلامی معیار سنجش نماز مقبول و غیرمقبول همان بازدارندگی نماز از فحشا و منکرات است. اگر نماز فرد را از بدی ها باز دارد نمازش توسط خدا پذیرفته شده در غیر این صورت نمازش بی ثمر خواهد بود.
پله سوم: همنشینی باخدا
پس از این که نماز انسان را از گناهان شست و او را از ارتکاب رذایل بازداشت، انسان را همنشین خدا می کند و انسان در سایه اطاعت خدا آن قدر مقرب درگاه او می شود که آیینه تمام نمای صفات و اسماء الهی می شود.
